سیا چطور رهبر القاعده را ردیابی کرد؟

معلوم نیست که ظواهری برای چه به کابل برگشته بود. گویا او مدت‌ها بود مشغول ساخت ویدئوهای تبلیغاتی و استخدامی بوده و شاید تولید آنها را در کابل راحت‌تر می‌دیده. شاید هم دلیل دیگرش دسترسی بهتر به درمان پزشکی بوده باشد...

نویسنده :

مونس نظری

جستجوی ایالات‌متحده برای ایمن الظواهری ده‌ها سال به طول انجامید. و در نهایت حضور او در بالکن خانه امن در کابل، فرصتی برای وارد آوردن ضربه فراهم کرد.

افسران اطلاعاتی بهار امسال پس از ردیابی ایمن الظواهری، رهبر القاعده به کابل افغانستان، به کشف مهمی دست یافتند: اینکه او علاقه دارد صبح‌های زود در بالکن خانه امن خود به تنهایی مطالعه کند.

تحلیل‌گران در جستجوی الگوی زندگی افراد هستند. و این عادتی است که C.I.A. می‌تواند از آن بهره‌برداری کند.

در مورد الظواهری نیز بازدیدهای طولانی او از بالکن، به آژانس فرصت شلیک موشک را داد... شلیکی که تنها او را هدف قرار داده و به کس دیگری آسیب نرساند.

الظواهری از زمان پیش از حملات ۱۱ سپتامبر تحت تعقیب بود. سیا به جستجوی او ادامه داد... چون پس از مرگ اسامه بن‌لادن، او بود که صدرنشین القاعده شد.

این میان اشتباهاتی نیز اتفاق افتاد. مثلاً یک بار در طول تعقیب و گریز، استخدام یک مأمور دوجانبه، به خون‌بارترین روزهای تاریخ آژانس تبدیل شد.

اندکی پس از خروج ایالات‌متحده از کابل، سیا تلاش‌های خود را برای یافتن الظواهری افزایش داد. CIA متقاعد شده بود که ظواهری برای بازگشت به افغانستان تلاش می‌کند.

مقامات ارشد به کاخ سفید این اطمینان را داده بودند که شبکه‌های اطلاع‌رسانی از راه دور نیز امکان ایجاد و استقرار دارند و دسترسی ایالات‌متحده به این نقطه تحت هیچ شرایطی کور نخواهد شد.

و برای آژانس، یافتنِ الظواهری، آزمونی کلیدی بر این ادعا بود.

مقاله پیش‌رو، بر مبنای مصاحبه با مقامات فعلی و سابق امریکا و سایر مقامات، و تحلیلگران مستقلی است که در مورد گیرانداختن الظواهری چندین دهه مطالعه کرده بودند... و نیز دیگرانی که در مورد رویدادهای منتهی به شلیک آخر هفته توضیحاتی ارائه داده‌اند.

اکثر این افراد به شرط ناشناس ماندن صحبت کرده‌اند... زیرا این‌ها اطلاعات حساسی بوده است که برای یافتن الظواهری استفاده شده.

برای سال‌های متمادی تصور می‌شد که الظواهری در منطقه مرزی پاکستان مخفی شده است... جایی که بسیاری از رهبران القاعده و طالبان پس از تهاجم ایالات‌متحده به افغانستان در اواخر سال ۲۰۱۱ در آنجا پناه گرفتند.

او در ارتباط با بمب‌گذاری سفارت در تانزانیا و کنیا در سال ۱۹۹۸ تحت تعقیب بود و C.I.A. شبکه‌ای از افراد را ردیابی کرده بود که به باور مقامات اطلاعاتی از او حمایت می‌کرده‌اند.

بررسی این شبکه با خروج امریکا از افغانستان در سال گذشته و این باور که رهبران ارشد القاعده وسوسه خواهند شد به افغانستان برگردند، تشدید شد.

درستی این فرضیه خیلی زود به اثبات رسید. آژانس متوجه شد که خانواده الظواهری به خانه امن در کابل بازگشته‌اند. البته خانواده نهایت تلاش خود را در مخفی ماندن و پنهان نگه‌داشتن محل اختفای الظواهری انجام دادند... اما طولی نکشید که سازمان‌های اطلاعاتی فهمیدند الظواهری نیز به افغانستان برگشته است.

میک مولروی، یکی از اعضای سابق سیا می‌گوید: «تلاش‌های تازه‌ای برای کشف محل اختفای او صورت گرفت. باید این شخصیت بلندپایه تروریستی مطمین می‌شد که کسی از جای او اطلاع پیدا نکرده است.»

خانه امن مورد نظر متعلق به یکی از دستیاران مقامات ارشد شبکه حقانی، شاخه جنگ‌زده و خشن دولت طالبان بود و در منطقه‌ای تحت کنترل این گروه واقع شده بود.

رهبران ارشد طالبان گهگاهی در این خانه ملاقات داشتند.

تحلیل‌گران مستقل و دیگرانی در جریان رویدادها گفته‌اند که اگر برخی مقامات ارشد طالبان نمی‌دانستند که حقانی‌ها به ظواهری اجازه بازگشت داده‌اند، قتل او می‌تواند میان گروه‌ها شکاف ایجاد کند.

معلوم نیست که ظواهری برای چه به کابل برگشته بود. گویا او مدت‌ها بود مشغول ساخت ویدئوهای تبلیغاتی و استخدامی بوده و شاید تولید آنها را در کابل راحت‌تر می‌دیده.

شاید هم دلیل دیگرش دسترسی بهتر به درمان پزشکی بوده باشد.

فارغ از دلیل بازگشت او به کابل، روابط او با رهبران شبکه حقانی، مقامات اطلاعاتی ایالات‌متحده را به خانه امن رهنمون شد.

دن هافمن، یکی از اعضای سابق سیا گفت: «حقانی‌ها، رابطه‌ای دیرپا با القاعده دارند... این رابطه به دوران مجاهدت بازمی‌گردد. افسر آنها حمایت‌های تاکتیکی مورد نیاز را برای القاعده فراهم می‌کند.»

در نهایت تحلیل‌گران پس از بررسی‌های بسیار، متوجه حضور شخصیتی در بالکن شدند... شخصیتی که هیچ‌وقت از خانه خارج نمی‌شد... الظواهری.

مقامات امریکایی سریعاً تصمیم گرفتند او را هدف قرار دهند.

اما جانمایی خانه مشکلاتی ایجاد می‌کرد. این خانه در محله شیرپور کابل واقع بود. منطقه‌ای شهری با خانه‌هایی نزدیک به هم. هر تهاجمی از جانب گارد ویژه می‌توانست خطرات بسیاری داشته باشد... و این موضوع گزینه‌های ایالات‌متحده را برای حمله محدود می‌کرد.

یکی از مقامات ارشد دولتی به شرط ناشناس‌ماندن قرار شد درباره تصمیمات منجر به این حمله صحبت کند. او گفت که اطلاعات ارائه‌شده به کاخ سفید بارها مورد بررسی قرار گرفته... از جمله توسط تیمی از تحلیل‌گران مستقل که وظیفه شناسایی تمامی افراد مقیم خانه امن را بر عهده داشتند.

در حال بررسی گزینه‌های حمله، مقامات اطلاعاتی چک کردند که چه نوع موشکی می‌تواند به سوی الظواهری شلیک شود که نه آسیب زیادی به خانه وارد شود و نه به محلات پیرامون آن.

و در نهایت هم قرار شد نوعی موشک هل‌فایر را برای کشتن یک نفر طراحی کنند.

ضمن آنکه بایدن دستور انجام یک سری از تحلیل‌ها را صادر کرد. یک مقام ارشد اطلاعاتی گفت که کاخ سفید از مرکز ملی مبارزه با تروریسم خواسته که ارزیابی مستقلی در مورد تأثیر برکناری الظواهری هم در افغانستان و هم برای شبکه در سراسر جهان انجام دهد.

همچنین بایدن در مورد خطرات احتمالی مارک آر. فریکس، گروگان امریکایی که توسط حقانی‌ها نگهداری می‌شود، پرسیده.

در ماه ژوئن و ژوئیه مقامات چندین بار با یکدیگر ملاقات داشته و در مورد اطلاعات و بررسی پیامدهای احتمالی صحبت کرده‌اند.

سیا برای استفاده از پهپادهای خویش برنامه داشت. به گفته یکی از مقامات، از آنجا که این کشور از دارایی‌های خود بهره می‌گرفته، شمار اندکی از مقامات پنتاگون وارد برنامه‌ریزیِ این حمله شدند و بسیاری از مقامات ارشد نظامی تنها اندکی پیش از اعلام کاخ سفید بود که به موضوع پی بردند.

در ۲۵ ژوئیه بایدن از این طرح ابراز رضایت کرد و اجازه عملیات در فرصت مقتضی و مناسب را به C.I.A. داد.

و صبح روز یکشنبه این اتفاق افتاد و هواپیمای بدون سرنشین سیا، الظواهری را مطابق معمولِ این اواخر در بالکن خانه‌ی امنش بود، پیدا کرد.

مأموران دو موشک شلیک کرده و به این شکار دو دهه‌ای پایان دادند.